Uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA, z ang. Two-Factor Authentication) staje się obecnie standardem w zakresie bezpieczeństwa online. Coraz więcej serwisów internetowych nie tylko zaleca, ale wręcz wymaga stosowania tej metody logowania. Proces uwierzytelniania dwuskładnikowego wydłuża logowanie jedynie o kilka sekund, ale znacznie zwiększa bezpieczeństwo, minimalizując ryzyko przejęcia konta przez osoby nieuprawnione. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest 2FA, jak działa, a także dlaczego warto korzystać z uwierzytelniania dwuskładnikowego.
Co to jest uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA)?
Uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA), nazywane również weryfikacją dwuetapową lub wieloetapową (Two-Factor Authentication), to metoda logowania polegająca na dwustopniowym potwierdzeniu tożsamości użytkownika. Dzięki niej usługa, do której się logujemy ma większą pewność, że dostęp do konta uzyskuje wyłącznie osoba do tego uprawniona.
Proces logowania z wykorzystaniem 2FA składa się z dwóch etapów:
- Pierwszy etap – standardowe podanie loginu oraz hasła.
- Drugi etap – dodatkowa weryfikacja tożsamości poprzez podanie specjalnego kodu. Kod ten może zostać wysłany SMS-em, na adres e-mail lub pojawić się w specjalnej aplikacji do generowania kodów (np. Google Authenticator czy Microsoft Authenticator). Coraz częściej spotykanym rozwiązaniem są również fizyczne klucze bezpieczeństwa (np. YubiKey), które jeszcze bardziej zwiększają poziom ochrony konta – szczególnie w przypadku kont firmowych czy bankowych.
Dopiero pomyślne przejście obu etapów umożliwia zalogowanie się do serwisu.
Dlaczego warto stosować uwierzytelnianie dwuskładnikowe?
Korzystanie z uwierzytelniania dwuskładikowego (2FA) jest zalecane ze względu na zwiększenie bezpieczeństwa konta. Metoda ta skutecznie chroni przed nieuprawnionym dostępem oraz przejęciem konta przez osoby trzecie. Włączenie 2FA pozwala na zabezpieczenie wrażliwych danych poprzez dodatkowe „upewnienie się”, że osoba próbująca uzyskać dostęp do konta jest rzeczywiście jego właścicielem i posiada odpowiednie uprawnienia.
Uwierzytelnianie dwuskładnikowe sprawia, że zalogowanie się wymaga dodatkowego potwierdzenia swojej tożsamości. Potwierdzenie to może mieć różną formę, np.:
- zatwierdzenia operacji logowania w aplikacji mobilnej
- zeskanowania kodu QR
- wpisania dodatkowego hasła (przesłanego np. SMS-em lub mailem).
Każdy z wymienionych sposobów stanowi dodatkową warstwę zabezpieczeń. Nawet jeśli cyberprzestępcy zdobędą twoje dane dostępowe (login i hasło), bez przejścia drugiego etapu uwierzytelniania nadal nie uzyskają dostępu do konta.
Uwierzytelnianie dwuskładnikowe jest szczególnie zalecane w tych miejscach, gdzie przechowywane są wrażliwe dane. Jest to szczególnie istotne w przypadku kont pocztowych (np. Google) oraz serwisów społecznościowych, które często stanowią centralny punkt dostępu do wielu innych usług – przestrzeni dyskowej w chmurze, dokumentów, kalendarza czy baz danych.
Przejęcie konta e-mail wiąże się nie tylko z ryzykiem utraty poufnej korespondencji, ale może również prowadzić do dalszej utraty wrażliwych informacji, a nawet umożliwiać hakerom przeprowadzenie kolejnych ataków, takich jak phishing czy kradzież tożsamości.
Stosowanie 2FA jest zatem powszechnie zalecaną praktyką, która skutecznie pomaga ograniczyć ryzyko:
- przejęcia kontroli nad kontem
- przejęcia kontroli nad innymi kontami dzięki opcji odzyskiwania hasła
- ataków phishingowych
- wykradzenia haseł i poufnych danych
Dzięki uwierzytelnianiu dwuskładnikowemu twoje konto i dane pozostają bezpieczne, nawet gdy hasło dostanie się w niepowołane ręce.
Wdrożenie odpowiednich środków technicznych, takich jak uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA), jest zgodne z dobrymi praktykami ochrony danych osobowych. Tego rodzaju zabezpieczenia są coraz częściej wymagane przez regulacje prawne – takie jak RODO – oraz nowe przepisy dotyczące cyberbezpieczeństwa, systematycznie wprowadzane na poziomie Unii Europejskiej.
Jak włączyć uwierzytelnianie dwuskładnikowe i jak z niego korzystać?
Z dwupoziomowego logowania można korzystać w różnych serwisach. Istnieje możliwość używania dedykowanych metod bezpieczeństwa, które są zaimplementowane w obrębie danej usługi, jak i z dodatkowych zabezpieczeń zewnętrznych, o których piszemy w dalszej części artykułu. Tymi rodzajami serwisów, w których naprawdę opłaca się wprowadzenie procedury 2FA, są konta mailowe (np. Google) oraz portale społecznościowe (np. Facebook), a także platformy sprzedażowe takie jak Allegro. Poniżej zobaczysz, jak skonfigurować uwierzytelnianie dwuskładnikowe w wybranych serwisach.
Weryfikacja dwuetapowa na Facebooku
Włączenie uwierzytelniania dwuskładnikowego na Facebooku jest banalnie proste, ale skuteczne. Konto będzie znacznie bezpieczniejsze, ponieważ za każdym razem, gdy będziemy pragnęli się zalogować, wymagane będzie podanie specjalnego kodu. W celu włączenia opcji 2FA na Facebooku trzeba przejść przez poniższe kroki:
- Wejście do menu “Ustawienia bezpieczeństwa i logowania”
- Wybranie “Używaj uwierzytelniania dwuskładnikowego” i zaznaczenie opcji “Edytuj”
- Wybranie jednej z trzech metod zabezpieczeń:
- wiadomość SMS z kodem
- kod logowania z zewnętrznej aplikacji mobilnej
- klucz zabezpieczeń
Po dokonaniu ostatniego wyboru należy dokończyć konfigurację zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie. Po wprowadzeniu zmian zostaniemy wylogowani w celu zalogowania się przy pomocy uwierzytelniania dwupoziomowego.
Podwójne uwierzytelnianie (2FA) w Google
Uwierzytelnianie dwuetapowe może być włączone przez każdego użytkownika konta Google (zarówno wersji darmowych, jak i płatnych Google Workspace). W celu włączenia weryfikacji dwuskładnikowego, należy przejść przez kilka podstawowych kroków:
- Otwarcie konta Google
- Przejście do panelu ustawień
- Wybranie opcji “Bezpieczeństwo”
- Przejście do sekcji “Logowanie się w Google”, następnie wybór “Weryfikacja dwuetapowa” i “Rozpocznij”
Po wybraniu ostatniej z opcji należy postępować zgodnie z przedstawionymi instrukcjami. Konieczne będzie zweryfikowanie wybranych ustawień oraz przejście przez dodatkowy proces autoryzacyjny.
Uwierzytelnianie dwuskładnikowe – różne sposoby weryfikacji dwuetapowej
Uwierzytelnianie dwuskładnikowe wykorzystuje dodatkowy element weryfikacji użytkownika. Pierwszym składnikiem najczęściej jest wybrany login i ustanowione hasło. Drugi element może być różny w zależności od opcji udostępnianych przez platformy i wyboru użytkownika. Wyróżniamy kilka różnych rodzajów drugich elementów wymaganych do poprawnego zalogowania 2FA:
- wiadomość weryfikacyjna z kodem do logowania – podanie kodu po przejściu pierwszego etapu logowania się umożliwia pełny dostęp do danej platformy. Informacje mogą być przekazywane na trzy sposoby:
- kod SMS
- wiadomość e-mail
- dedykowana aplikacja mobilna
- informacja poufna przekazywana użytkownikowi – każdorazowa lub raz, np. osobisty numer identyfikacyjny (PIN),
- sprzętowy klucz zabezpieczeń (U2F),
- zaawansowane dane biometryczne, np. tęczówka oka, próbka głosu, identyfikacja twarzy.
U2F za pomocą SMS i maila – kody dostępu
Dwuskładnikowa weryfikacja dostępu najczęściej występuje w formie kodów i linków przesyłanych poprzez wiadomość SMS lub e-mail. Kody SMS mają bardzo szerokie zastosowanie, o czym świadczyć mogą chociażby bankowe systemy zabezpieczeń. Wysłanie kodu SMS na telefon powiązany z kontem to wciąż najpopularniejsza metoda uwierzytelnienia 2FA stosowana przez największe banki w Polsce.
Maile z kodami szeroko wykorzystywane są z kolei przez serwisy zewnętrzne. Przykładowo, entuzjaści gamingu od lat znają ten system między innymi z platformy Steam, a konkretniej: zabezpieczeń logowania Steam Guard. Skuteczność obydwu systemów, jeśli nie są one zintegrowane za pomocą specjalnej, dodatkowo zabezpieczonej aplikacji, zależy od bezpieczeństwa karty SIM i konta mailowego. Tracąc dostęp do któregoś z tych zasobów użytkownik naraża się na brak możliwości zalogowania się. Trzecia strona, jeśli zyskała dostęp do bazowych danych logowania (login + hasło) jest wówczas w stanie przejść przez uwierzytelnianie dwuetapowe.
Aplikacje generujące kody uwierzytelniające
Obecnie uwierzytelnianie dwuetapowe 2FA może być obsługiwane przez różne programy i aplikacje. Zapewnią one bezpieczny dostęp do wybranych serwisów. Dwie najbardziej popularne opcje zostały stworzone przez Google (Alphabet) i Microsoft:
- Google Authenticator – prawdopodobnie najbardziej popularna aplikacja stworzona z myślą o weryfikacji dwuetapowej. Proces uwierzytelniania polega na generowaniu kodów na smartfonie, które następnie podaje się w trakcie logowania do kont. Google Authenticator to sprawdzona i bezpieczna aplikacja, która działa również bez bieżącego połączenia z internetem. Obsługuje kody QR, pozwala na przenoszenie kont i łatwe zarządzanie procesem logowania na różnych urządzeniach.
- Microsoft Authenticator – konkurencyjne rozwiązanie drugiego giganta IT charakteryzuje się przede wszystkim możliwością kompleksowego zabezpieczenia wszystkich usług pochodzących ze stajni Microsoft. Authenticator od twórców Windowsa umożliwia więc jeszcze bezpieczniejsze zarządzanie kontami Microsoft, ale również implementację weryfikacji dwuskładnikowej do produktów biurowych, m.in. Outlook, Office i OneDrive. Trzeba jednak pamiętać o konieczności przeprowadzenia konfiguracji programu ze środowiskiem Microsoft 360.
Oprócz rozwiązań Google i Microsoft na rynku znajdziemy również szereg aplikacji mniej znanych twórców. Programem wartym sprawdzenia może być Aegis Authenticator przeznaczona na smartfony. Aplikacja posiada wszystkie bazowe funkcje zabezpieczeń logowania dwuetapowego. Dodatkowo pozwala na wygodne grupowanie kont użytkownika oraz zapewnia rozwiązania z zakresu osłony biometrycznej.
Ciekawą propozycją może się okazać Authy – aplikacja logowania dwuetapowego, która ma zdolność weryfikacji różnych kont bez konieczności tworzenia nowych profili. Authy dostępna jest na praktycznie wszystkie urządzenia: komputery Windows, Linux, macOS, a także telefony z iOS lub Androidem. Szukając prostej i maksymalnie wygodnej w użytkowaniu aplikacji na urządzenia mobilne, warto sprawdzić andOTP. Uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA) przeprowadzane jest w tym przypadku poprzez kody QR.
Klucze U2F
Klucze U2F to zabezpieczenia sprzętowe, które należy podłączyć do urządzenia w celu przeprowadzenia procesu uwierzytelnienia. Najczęściej występują w formie nośników USB. Zaawansowany klucz sprzętowy może być dodatkowo wyposażony w zabezpieczenia biometryczne, np. identyfikację linii papilarnych.
Ochrona danych gwarantowana jest przez wybrane protokoły weryfikacyjne, między innymi FIDO/FIDO2. Klucze U2F są jednymi z najbardziej polecanych metod przeprowadzania weryfikacji dwuskładnikowej, a także zabezpieczania dostępu do procesu logowania się do różnych aplikacji.